Prowadzenie działalności gospodarczej, bez względu na branżę, wymaga nieustającego monitoringu stanu finansowego przedsiębiorstwa. Taka konieczność jest podyktowana przede wszystkim dynamiczną sytuacją na rynku, ciągłymi zmianami przepisów prawa oraz konkurencyjnością firm. Stała weryfikacja stanu finansowego ułatwia funkcjonowanie przedsiębiorstwa oraz pozwala uniknąć w przyszłości nieprzewidzianych konsekwencji oraz ułatwia wykrycie niepokojących zmian. Dokładne określenie rentowności firmy umożliwia szeroki ogląd jej sytuacji finansowej, a to prowadzi do opracowania strategii działania firmy i podejmowania niezbędnych kroków naprawczych.
Co to jest rentowność firmy?
Rentowność, inaczej dochodowość, jest wskaźnikiem, który obrazuje efektywność kapitału firmy, skuteczność gospodarowania jej aktywami oraz zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysków. Z kolei Wydawnictwo Naukowe PWN w swojej encyklopedii definiuje rentowność jako nadwyżkę przychodów nad kosztami ponoszonymi w celu ich uzyskania. Parametry, które charakteryzują rentowność, nazywane są także wskaźnikami zyskowności albo stopami zwrotu. Najprościej rzecz ujmując rentowność opisuje opłacalność powiązaną ze stosunkiem efektów do poniesionych nakładów. Ogólnie wskaźnik rentowności można przedstawić następująco:
wskaźnik rentowności = efekt / nakład
Dlaczego rentowność podmiotu ma aż tak istotne znaczenie?
Wbrew pozorom rentowność firmy jest o wiele ważniejszym wskaźnikiem niż wysokość jej przychodów. Dlatego też tak istotne jest jej regularne wyliczanie oraz kontrola sytuacji finansowej danego podmiotu gospodarczego. Sama interpretacja rentowności przedsiębiorstwa nie jest łatwym zadaniem, ponieważ na jej całościowy ogląd wpływa m. in. rodzaj branży, ale śmiało można stwierdzić, że im wyższy poziom rentowności, tym lepsza sytuacja finansowa przedsiębiorstwa. Ponadto weryfikacja rentowności firmy pozwala obrać najlepszy kierunek inwestycji kapitału. Zestawienie jej z wynikami konkurencyjnych firm i przeciętną stopą procentową na rynku kapitałowym daje dopiero miarodajny wynik. Analiza rentowności podmiotu umożliwia o wiele skuteczniejsze zarządzanie firmą, określenie kierunku jej działania w przyszłości oraz stworzenie strategii marketingowej. Ocena jest przeprowadzana zarówno przez niewielkie firmy (jednoosobowe działalności gospodarcze), jak i przez spółki z o.o. czy spółki komandytowe.
Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych oraz uzyskanie wskaźników, niezbędnych do kierowania firmą, wymaga analizy przyczynowej rentowności. Dzięki niej możliwe jest określenie różnic między weryfikowanymi wartościami a przyjętą podstawą porównania. To, z kolei, pozwala na poznanie pierwotnych różnic, a następnie ich przyczyn. Dlatego też tak istotne jest porównanie rentowności, a właściwie jej wskaźników w ujęciu czasowym.
Jak przeprowadzić analizę rentowności produktu lub usługi?
W analizie rentowności produktów lub usług zestawia się ze sobą kalkulację kosztów produkcji z ich zakładaną ceny. Analiza kosztów wytworzenia musi zawierać w sobie wszystkie składowe konkretnego produktu lub też usługi. Znając te parametry, można bez problemu określić cenę, za którą produkt lub usługa powinny zostać sprzedane klientom. Wskaźniki rentowności sprzedaży produktów i usług umożliwiają wyliczenie marży wartościowej oraz procentowej. Do tego niezbędne będzie również określenie kosztów stałych i zmiennych.
Jak obliczyć rentowność firmy?
Podstawowym kryterium pomiaru wskaźników rentowności przedsiębiorstwa jest zysk operacyjny (zysk netto). To on determinuje w zasadzie poziom efektywności wykorzystywanych w podmiocie gospodarczym zasobów. Wysokość dochodowości firmy powinna być przedstawiana w korelacji z okresami poprzedzającymi, założeniami, konkurencją i wskaźnikami branżowymi. Analizę rentowności firmy można przeprowadzić samodzielnie, chociaż w tym celu niezbędne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy. Taki monitoring można zlecić również specjalistom, co pozwoli zaoszczędzić czas i przeznaczyć go na rozwijanie działalności gospodarczej.
Wskaźniki rentowności i ich rodzaje
Analiza rentowności i ocena sytuacji finansowej firmy wymaga uwzględnienia różnych czynników, w tym branżowych. Dobór odpowiedniego typu rentowności do charakteru działalności firmy pozwala wypracować rzetelne parametry i miarodajne wyniki. Wyróżniamy następujące rodzaje rentowności:
rentowność handlowa (ROS – z ang. “rent of sale”),
rentowność ekonomiczna (ROA – z ang. “rent of assets”),
rentowność finansowa (ROE – z ang. “return on equity”),
rentowność operacyjna (ROP).
Rentowność sprzedaży (handlowa)
Wskaźnik rentowności sprzedaży wyliczany jest na podstawie wartości sprzedawanych produktów. Wskaźnik rentowności brutto wyrażany jest jako stosunek wyniku finansowego ze sprzedaży produktów do przychodów netto uzyskanych tym sposobem. Rentowność sprzedaży określa wielkość zysku ze sprzedaży (oczywiście przed jego opodatkowaniem) pojedynczej jednostki przychodu. Wskaźnik rentowności sprzedaży obliczany jest za pomocą poniższego wzoru:
wskaźnik rentowności sprzedaży = (wynik finansowy brutto / przychody ze sprzedaży) x 100%
Z kolei wskaźnik rentowności netto przedstawiany jest jako stosunek wyniku finansowego do kosztów uzyskania przychodu. Jeśli chodzi o rentowność sprzedaży netto, to w tym przypadku nie obowiązuje uniwersalna wartość wskaźnika. Wartość sprzedaży netto uzależniona jest od rodzaju sprzedawanych produktów, ich cyklu produkcyjnego oraz szybkości sprzedaży. Dlatego też otrzymany wynik, czyli wskaźnik rentowności handlowej w jednym sektorze gospodarki może być zadowalający, a w innym już mniej. Na rentowność sprzedaży wpływa przede wszystkim:
ilość sprzedanych produktów,
koszty produkcji,
strategia cenowa oraz marketingowa firmy,
aktualna koniunktura gospodarcza,
źródła finansowania firmy,
strategia podatkowa.
Warto w tym przypadku zwrócić jeszcze uwagę na wskaźnik rentowności sprzedaży, jakim jest marża zysku netto. Aby obliczyć marżę zysku netto, należy podzielić ostateczny zysk netto firmy przez przychody ze sprzedaży.
Wskaźnik rentowności aktywów
Rentowność aktywów firmy określana jest również rentownością majątku lub rentownością ekonomiczną. Wskaźnik rentowności aktywów trwałych, najprościej rzecz ujmując, to relacja wyniku finansowego danego podmiotu (rachunku zysków) do posiadanych aktywów. Wskaźnik rentowności majątku informuje nie tylko o sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa, ale również o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę zaangażowanego w przedsiębiorstwie majątku). Rentowność majątku pozwala określić nie tylko wysokość wypracowanego zysku, ale również prezentuje efektywność wykorzystania kapitałów własnych. Wysoki wskaźnik rentowności aktywów przedsiębiorstwa wskazuje na jego dobrą kondycję finansową oraz wysokie kompetencje osób nim zarządzających. Wskaźniki rentowności majątku są istotnym czynnikiem w procesie analizy kredytowej, podejmowanej przez bank. Parametr ten obliczany jest według poniższego wzoru:
Należy jednak pamiętać, że za pomocą tego wzoru obliczamy wskaźnik rentowności aktywów, posiadanych przez firmę – zarówno trwałych, jak i tych obrotowych. Z tego powodu wiele firm oblicza osobno wskaźnik dla poszczególnych rodzajów aktywów. Wartość wskaźnika rentowności kapitałów własnych może być porównywana ze stopą zwrotu z inwestycji na rynku finansowym.
Rentowność kapitału (finansowa)
Rentowność kapitału własnego, a ściślej mówiąc wskaźnik rentowności kapitału własnego, pozwala na określenie, jaka część w postaci zysku przypada na jedną jednostkę kapitału własnego. Aby obliczyć wskaźnik rentowności kapitałów własnych, należy posłużyć się następującym wzorem:
Im większa wartość wskaźnika rentowności kapitału własnego, tym lepsza kondycja finansowa podmiotu gospodarczego, świadcząca o jego potencjale. Wyższa stopa zwrotu z kapitału oferuje możliwość uzyskania wyższych dywidend i większego przyrostu akcji.
Rentowność operacyjna
Ostatnim wskaźnikiem dochodowości jest parametr określający rentowność operacyjną. Prezentuje on korelację, jaką tworzą ze sobą zysk (strata) w działalności operacyjnej oraz wartości sprzedaży. Oblicza się go następująco:
wskaźnik rentowności operacyjnej = (zysk netto (strata na działalności operacyjnej) / przychody netto ze sprzedaży + pozostałe przychody operacyjne) x 100%
Wskaźnik dochodowości operacyjnej określa w jakim stopniu koszty sprzedaży pochłaniają pozostałe przychody operacyjne z działalności.
Dodatkowe wskaźniki wpływające na rentowności firmy
Opisując dodatkowe wskaźniki, oddziałujące na rentowność firmy, trzeba wspomnieć o dźwigni finansowej oraz o efektywnej stopie opodatkowania.
Dźwignia finansowa
Fundamentem dźwigni finansowej jest maksymalne wykorzystanie kapitału obcego na rzecz najwyższej rentowności kapitału własnego. Co ważne, poziom ryzyka, związany ze wzrostem zadłużenia firmy, nie może przekraczać krytycznego poziomu. Wzrost udziału kapitału obcego skutkuje zmniejszeniem znaczenia kapitału własnego. Zakładając niezmienny zysk, taka sytuacja skutkuje dodatnią dźwignią finansową. Minusem jest w tym przypadku wzrastające ryzyko i coraz słabsza pozycja strategiczna podmiotu. Dźwignia finansowa zaistnieje wyłącznie wtedy, kiedy koszt kapitału obcego jest niższy niż wartości rentowności kapitałów ogółem. Wartość dźwigni finansowej jest wynikiem poniższego równania:
Pod pojęciem efektywna stopa opodatkowania rozumie się stosunek zachodzący pomiędzy wartością podatku dochodowego, uwzględnionego w sprawozdaniu dochodowym a wartością zysku brutto. Stopa informuje, jak faktycznie opodatkowany jest dochód firmy, inaczej rzecz ujmując – obrazuje podatkową efektywność przedsiębiorstwa. Aby podmiot mógł zostać uznany za prawidłowo zarządzane przedsiębiorstwo, wartość efektywnej stopy opodatkowania powinna oscylować wokół ustawowej stopy podatkowej. W innym wypadku należy zweryfikować rozliczenia podatkowe i zastanowić się nad wprowadzeniem optymalnych rozwiązań. Do obliczenia efektywnej stopy opodatkowania stosuje się poniższy wzór:
Aby prawidłowo zinterpretować wartość wskaźnika rentowności, trzeba poznać ich znaczenie. Zasadniczo, jak już wcześniej wspomniano, wartość rentowności powinna być jak najwyższa. Im wartość wskaźnika wyższa, tym przedsiębiorstwo jest efektywniej zarządzane i co najważniejsze – generuje większy zysk. Do interpretacji tych wskaźników niezbędne jest również uwzględnienie wyników rentowności w danym okresie, ponieważ jednorazowy wysoki wynik wcale nie świadczy o stabilności. Najważniejsza w tym aspekcie jest powtarzalność wartości w szerszym kontekście uwarunkowań. Podczas zestawiania wyników firmy z konkurencyjnymi podmiotami w tym samym sektorze, warto wybierać przedsiębiorstwa o podobnej wielkości i podobnym charakterze z jednej branży.
Czym jest próg rentowności i jak go obliczyć?
Próg rentowności (BEP – z ang. “break even point”) określa wielkość sprzedaży z równoważnymi przychodami oraz kosztami ich uzyskania. Próg rentowności to pewnego rodzaju granica, a zarazem sytuacja, w której przedsiębiorstwo nie przynosi strat, ani zysków. Wynik finansowy takiej firmy wynosi wówczas 0. Z matematycznego punktu widzenia próg rentowności opiera się na rozwiązaniu dwóch równań ze zmiennymi w postaci przychodów i kosztów. Do obliczenia progu rentowności firmy niezbędne jest określenie kosztów stałych oraz zmiennych. Do kosztów stałych zalicza się regularne wydatki (np. rachunki, wynagrodzenia i innego rodzaju opłaty stałe). Koszty zmienne wahają się w zależności od kosztów produkcji. Wyróżnia się dwa rodzaje progu rentowności – ilościowy oraz wartościowy.
Ilościowy próg rentowności
Ten parametr określa liczbę produktów, która powinna zostać sprzedana, aby koszty ich wytworzenia były równe z przychodami. Do jego obliczenia niezbędny jest wzór:
próg rentowności ilościowej = koszty stałe x (cena produktu – koszty zmienne)
Koszty zmienne w tej sytuacji przeliczane są na jedną sztukę produktu.
Wartościowy próg rentowności
Ten wskaźnik obrazuje przychody ze sprzedaży, które przedsiębiorstwo powinno osiągnąć, aby po odliczeniu kosztów bilans wynosił 0. Do wyliczenia tego progu należy skorzystać ze wzoru:
próg rentowności wartościowej = cena produktu x [koszty stałe / (cena/koszty zmienne)]
Czy można wpłynąć na próg rentowności?
Wpływ na próg rentowności produktów i usług jest możliwy tak długo, jak długo można manipulować ceną i kosztami działalności operacyjnej. Oddziaływanie na próg rentowności w wyniku redukcji kosztów, możliwe jest poprzez obniżenie wynagrodzeń lub zmniejszenie liczby przepracowanych godzin. Wzrost cen także determinuje wartość progu dochodowości. Manewrując tymi zmiennymi warto mieć na uwadze to, że wzrost ceny powinien wiązać się za każdym razem z wyższą jakością oferowanych produktów i usług. Próg rentowności powinien być stale monitorowany przez firmy, które dopiero rozpoczęły swoją działalność.
We use cookies to enhance your experience while using our website. If you are using our Services via a browser you can restrict, block or remove cookies through your web browser settings. We also use content and scripts from third parties that may use tracking technologies. You can selectively provide your consent below to allow such third party embeds. For complete information about the cookies we use, data we collect and how we process them, please check our Privacy Policy
